Cła, chaos, kryzys: jak jedno kliknięcie Donalda Trumpa wstrząśnie twoim portfelem

Wiesz, czasem ludzie patrzą na wiadomości i pytają: "O co w ogóle chodzi z tymi cłami Trumpa? Przecież to tylko jakieś podatki na towary..." Ale to nie jest takie proste. Historia już nieraz pokazała, że takie decyzje mogą mieć ogromne skutki — nie tylko ekonomiczne, ale też polityczne i społeczne. I właśnie dlatego warto spojrzeć na to szerzej. Cofnąć się w czasie, zrozumieć mechanizmy, a potem przenieść to na dzisiejszy świat.

Zacznijmy od tego, czym w ogóle jest recesja. To nie tylko jakieś tam spowolnienie gospodarki. To moment, kiedy PKB spada przez dwa kolejne kwartały, kiedy firmy przestają inwestować, ludzie tracą pracę, konsumenci zaciskają pasa, a gospodarka zamiast się rozwijać — cofa się. I chociaż recesja to zjawisko cykliczne, to bardzo często jej przyczyną są błędy polityczne — albo polityki monetarnej, albo handlowej. I właśnie tu wchodzimy w temat ceł.

Cła, w uproszczeniu, to podatki nakładane na towary z zagranicy. Mają chronić własny rynek — brzmi logicznie, prawda? Ale historia pokazała, że ich skutki bywają zupełnie odwrotne. Weźmy Wielki Kryzys z 1929 roku. Rok później, USA wprowadziły ustawę Smoota-Hawleya, która nałożyła wysokie cła na tysiące produktów importowanych. Inne kraje odpowiedziały tym samym. I co się stało? Handel międzynarodowy się załamał. Eksport USA spadł o ponad 60%, a bezrobocie wystrzeliło w górę. To była reakcja łańcuchowa, która pogłębiła i tak już dramatyczny kryzys.

I teraz przeskoczmy do czasów współczesnych. Donald Trump już raz pokazał, że nie boi się wojny handlowej. W latach 2018–2020 prowadził ostrą konfrontację z Chinami, nakładając miliardy dolarów w cłach. Oczywiście uzasadniał to potrzebą ochrony amerykańskich miejsc pracy i zmniejszenia deficytu handlowego. Ale co się wydarzyło? Ceny w USA poszły w górę, firmy przenosiły koszty na konsumentów, a farmerzy musieli być ratowani miliardowymi dopłatami federalnymi.

A teraz, w 2025 roku, Trump wraca do Białego Domu i już 2 kwietnia ogłasza nowe cła – i to nie tylko na Chiny, ale praktycznie na cały świat. Dlaczego to robi? Bo uważa, że USA są zbyt zależne od zagranicy. Chce zmusić firmy do powrotu do Ameryki. Ale to znowu może mieć ogromne konsekwencje.

Wiesz, świat nie działa w próżni. Jeżeli USA podnoszą cła, inni też to zrobią. Chiny z całą pewnością. A kiedy globalny handel się kurczy, to nie ma zmiłuj – produkcja spada, inwestycje się cofają, firmy tną koszty, a ludzie tracą pracę. Tak właśnie tworzy się recesja.

I jeszcze jeden ważny aspekt — geopolityka. Dzisiaj świat nie jest już jednobiegunowy. Mamy rywalizację USA–Chiny, mamy próbę przebudowy łańcuchów dostaw, mamy wojnę w Ukrainie i napięcia wokół Tajwanu. W takim świecie decyzje gospodarcze są bronią polityczną. Cła to nie tylko instrument ekonomiczny, ale także narzędzie nacisku i dominacji. Trump chce przez nie wymusić posłuszeństwo — i na sojusznikach, i na rywalach.

Tylko że historia uczy, że taka polityka często prowadzi do odwrotnego efektu. Zamiast dominacji — izolacja. Zamiast potęgi – osłabienie własnej gospodarki. USA mogą wejść w spiralę stagflacyjną – wysokie ceny, ale niski wzrost. A świat? Może się podzielić na bloki handlowe, z których każdy będzie próbował przetrwać samodzielnie.

Kowalski może dziś zobaczyć w wiadomościach: „Trump wprowadza cła”. I pomyśli: „Co mnie to obchodzi?”. Ale za kilka miesięcy może zobaczyć wyższe ceny w sklepach, trudności z dostępnością produktów, ograniczenia w eksporcie i kolejną falę niepewności. I wtedy zrozumie, że gospodarka to naczynia połączone. A decyzje jednego człowieka – mogą wstrząsnąć całym światem.

Dlatego warto znać historię. Bo ona się nie powtarza dosłownie – ale rymuje. A jeśli nie wyciągniemy z niej wniosków, to kolejna recesja może nie być tylko wynikiem cykliczności rynku – ale efektem naszej krótkowzroczności.

I właśnie dlatego ten temat nie jest tylko dla ekspertów. To temat dla każdego z nas.