Czym jest kawa? Czy ktoś zadawał sobie kiedyś to pytanie podczas jej parzenia? Ostatnio popijając sobie kawę postanowiłem to sprawdzić. Otóż kawa jest to napój sporządzony z palonych, a następnie zmielonych lub poddanych instantacji ziaren kakaowca, zwykle podawanym na gorąco. Sama kawa pochodzi z Etiopii, w samej Europie pojawiła się nieco później około XVI wieku[\[1\]](#_ftn1).

Nazwa kawa pochodzi prawdopodobnie od arabskiego *kahwa*. Do większości języków europejskich trafiła przez tureckie słowo *kahve* i utworzoną od niego włoską nazwę *caffè*[***\[2\]***](#_ftn2)*.*

W Polsce kawa pojawiła się po bitwie Wiedeńskiej w 1683 roku w tureckiej formie. Jednakże w Kamieńcu Podolskim podczas zajęcia go przez wojska osmańskie otwarto dla nich kawiarnie z kawą[\[3\]](#_ftn3).

Przed wiekami kawa budziła wiele kontrowersji. Początkowo chwalono jej niezwykłe działanie, wraz z upływem czasu zaczęto posądzać kawę o wywoływanie wielu różnych schorzeń, w tym problemów żołądkowych, zawałów serca, nowotworów i osteoporozy. Rozpoczęto więc zastanawiać się nad tym, jakie ma *kawa właściwości zdrowotne.* Prowadzone do tej pory badania nie wykazały, do jakich chorób może doprowadzić picie kawy, nie pozwoliły też zaliczyć jej do zdrowej żywności. Naukowcy nie są zgodni w żadnej z tych kwestii, ze względu na niemożność przeprowadzenia niektórych badań wymagających dużej próby osób oraz właściwego ujęcia niezależnych czynników[\[4\]](#_ftn4).

Bogata w kofeinę kawa pełni rolę stymulującą. Wyraźnie pobudza organizm, zwiększa sprawność myślenia, pozwala wyeliminować uczucie zmęczenia psychicznego i fizycznego. Ze względu na te właściwości ludzie zazwyczaj sięgają po nią rano, żeby się pobudzić oraz nabrać siły i energii do pracy. Wpływ kofeiny na nasz organizm zaczynamy odczuwać mniej więcej po około pół godziny od momentu wypicia napoju[\[5\]](#_ftn5).

Istnieją trzy najbardziej popularne formy zaparzania kawy:

- Kawa z ekspresu parzona jest dosłownie kilka sekund w ciśnieniu między 9-15 bar. Do filiżanki wydostaje się tylko esencja, podczas gdy w tureckiej zmielone ziarna leża w gorącej wodzie nawet kilka- kilkadziesiąt minut wydobywają się do napoju również pozostałości po jej paleniu. Temperatura do parzenia wynosi 92-96 stopni i taką ma zaprogramowaną większość ekspresów. Jeżeli temperatura będzie zbyt wysoka, zaparzona kawa będzie miała gorzki smak, jeżeli zbyt niska efekt będzie kwaskowaty i rozwodniony, a naparowi zabraknie aromatu.

Istnieją 3 najbardziej popularne ekspresy:

- Ekspres ciśnieniowy – używa się tu kawy ziarnistej.
- Ekspres kolbowy – wymaga jest tu drobno zmielona kawa.
- Ekspres przelewowy – również kawa zmielona. Kawa powinna w nich spędzać mniej czasu w wysokiej temperaturze, a następnie musi być od razu chłodzona[\[6\]](#_ftn6).
- Po turecku – najstarsze wzmianki na temat przygotowywania kawy w ten sposób pochodzą z Jemenu z XV wieku. Kronikarz Ibrahim Pecevi w roku 1640 roku odnotował, iż w do roku 1554 na ziemiach osmańskich nie było kawiarni. Około 1554 roku Hâkem z Aleppo i Şems z Damaszku przybywszy do Konstantynopola, otwarli pierwszą kawiarnie w dzielnicy Tahtakale. Obecnie zmniejsza się popularność tego sposobu parzenia kawy. Wypierana jest przez inne napoje gorące, takie jak herbata po turecku, kawa z ekspresowa. W 2013 roku tradycja parzenia kawy i picia kawy w Turcji została wpisana na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO.

**Do przygotowania kawy po turecku** nadaje się każdy rodzaj kawy, pod warunkiem, że jest ona świeżo parzona i świeżo zmielona na miał. Parzona jest ona zwykle w mały, najczęściej miedzianym tygielku o wąskiej szyjce- dżezwie- wyposażonym w długą rączkę. Owa wąska szyjka pozawala na wytworzenie się pianki bez doprowadzania napoju do wrzenia.

**Sposób przyrządzenia wygląda następująco:**

Naczynie napełnia się zimną wodą, sypie drobno zmieloną kawę i dodaje cukier. Dżezwę stawia się na małym ogniu. Dla lepszego efektu naczynie zagłębia się w pojemniku typu łaźni piaskowej. Płyn powinien 2-3 krotnie podnieść się do brzegu naczynia, a z boku, spod utworzonej warstwy piany powinna za każdym razem ujść niewielka ilość pary. Pierwsze parzenie trwa od 2-3 minut, gdzie płyn powinien się zacząć pienić. Wówczas dżezwę ściąga się z ognia i czeka, aż pianą opadnie. Następnie dżezwę stawia się ponownie na ogniu, a płyn zaczyna pienić się szybciej. Wtedy naczynie odstawia się ponownie i odczekuje, do opadnięcia piany. Po trzecim podgrzaniu na powierzchni powinna pozostać cienka warstwa piany.

Kawę z dżezwy podaj się w malutkich filiżankach bez odcedzenia.

Kawa po turecku jest czarna (bez mleka) i słodka. Podaje się ją wraz ze szklanką wody. Pije się ją zwykle w kawiarniach.

Warto widzieć, iż zbyt długie parzenie może spowodować opadnięcie piany, a kawa nabierze nieprzyjemnego posmaku. Natomiast zbyt wczesne przerwanie parzenia może sprawić, iż piana może się nie wytworzyć, która wpływa na posmak kawy[\[7\]](#_ftn7).

- Kawa z kawiarki - kawiarka powstała jako alternatywa dla ekspresu, aby maksymalnie uprościć przygotowanie kawy. Z jej wynalazcę uznaje się włoskiego przedsiębiorcę Luigi De Ponti, który zaprojektował to urządzenia na zlecenie Alfonso Bialetti. Obecnie kawiarkę można spotkać praktycznie w każdym domu. Zwraca uwagę swoją niską ceną i prostotą w przygotowaniu dobrego naparu. Najczęściej używa się ją w Europie, szczególnie w takich krajach jak Włochy, Portugalia, Szwajcaria czy Węgry. Dostępna jest w wielu rozmiarach aby dostosować to do własnych potrzeb.

**Sposób przyrządzania kawy:**

Najpierw należy wsypać zmielone ziarna do sitka kawiarki – kawa powinna wypełnić całe sitko. Palcem wyrównuje się powierzchnię i usuwa ewentualny nadmiar. Następnie wlewa się ciepłą wodę do dolnego zbiornika kawiarki, do wysokiego wentyla odprowadzającego nadmiar ciśnienia. Należy dokręcić kawiarkę i umieścić ją na palniku, na małym ogniu. Górną pokrywę zostawia się otwartą, alby kontrolować proces parzenia. Podczas zakręcania nie należy trzymać za uchwyt, gdyż jest to najdelikatniejsza część całej kawiarki. Po minucie kawa zaczyna wypływać do górnej części kawiarki. W momencie, gdy nabierze złocistego koloru, zdejmuje się zaparzać z ognia i zamyka pokrywę. Jest to najważniejszy moment w cały procesie parzenia. Jeżeli potrzyma się ją zbyt długo na ogniu smak kawy będzie gorzkawy, przypominający przypalony smak. Jeśli napar przestanie wrzeć, przelewa się ją do filiżanek[\[8\]](#_ftn8).

Do tej pory nie wykazano jednoznacznego wpływu kawy na zdrowie, jednak według niektórych badań kawa przyjmowana w rozsądnych ilościach wykazuje pozytywne, a niekiedy nawet lecznicze właściwości. Zaletami picia kawy są:

- zmniejsza ryzyko zachorowań na marskość wątroby,
- ułatwia koncentrację,
- wykazuje pozytywny wpływ na krążenie i układ trawienny,
- przyspiesza Metabolizm,
- zmniejsza ryzyko wystąpienia u mężczyzn kamicy żółciowej,
- zmniejsza ryzyko zachorowań na chorobę Parkinsona,
- zmniejsza ryzyko zachorowań na raka jelita i wątroby,
- zmniejsza ryzyko zachorowań na cukrzycę typu II,
- polepsza perystaltykę jelit,
- ogranicza rozwój próchnicy zębów.

Natomiast negatywnymi skutkami picia kawy są:

- zwiększa uczucie niepokoju i lęku,
- osłabia pamięć,
- powoduje uzależnienie fizyczne,
- za względu na właściwości pobudzające u większości ludzi utrudnia zasypianie,
- spożycie dużej ilości przez kobietę w ciąży może zakończyć się martwym porodem,
- gotowana może podnieść wartość cholesterolu,
- może zwiększać prawdopodobieństwo ataku serca u osób o wolniejszym metabolizmie,
- zawarta w niej kofeina hamuje neurogenezę w hipokampie, uczula receptory dopaminy i blokuje receptory adenozynowe[\[9\]](#_ftn9).

Jak wiadomo, **kawa** ma **wady i zalety.** Przyjemny aromat kawy i obecność kofeiny sprawiły, że jest ona dostępna w każdy aspekcie naszego życia. Picie kawy stało się sztuką, a umiejętność parzenia kawy wymaga umiejętności i wiedzy na temat odmian i smaku. Według badaczy kawa ma więcej zalet niż wad, dlatego jeżeli tylko mamy na nią ochotę pijmy ją. Natomiast nadmiar jest szkodliwy w każdy przypadku

---

[\[1\]](#_ftnref1) [https://pl.wikipedia.org/wiki/Kawa*po*turecku](https://pl.wikipedia.org/wiki/Kawa_po_turecku) (29.08.2019).

[\[2\]](#_ftnref2) Ibidem, (29.08.2019).

[\[3\]](#_ftnref3) Ibidem, (29.08.2019).

[\[4\]](#_ftnref4) <https://diagnozujmy.pl/kawa/> (29.08.2019).

[\[5\]](#_ftnref5) Ibidem, (29.08.2019).

[\[6\]](#_ftnref6) [http://www.delonghi.com/pl-pl/produkty/kawa/delonghi-kawa/jaka-kawa-do-ekspresu#](http://www.delonghi.com/pl-pl/produkty/kawa/delonghi-kawa/jaka-kawa-do-ekspresu) (29.08.2019).

[\[7\]](#_ftnref7) [https://pl.wikipedia.org/wiki/Kawa*po*turecku](https://pl.wikipedia.org/wiki/Kawa_po_turecku), (29.08.2019).

[\[8\]](#_ftnref8) <https://kawa.pl/artykuly/metody-parzenia-kawy-czyli-9-sposobow-na-przygotowanie-kawy/#kawazekspresukolbowego>, (29.08.2019).

[\[9\]](#_ftnref9) <https://diagnozujmy.pl/kawa/>, (29.08.2019).

Czym jest kawa? Czy ktoś zadawał sobie kiedyś to pytanie podczas jej parzenia? Ostatnio popijając sobie kawę postanowiłem to sprawdzić. Otóż kawa jest to napój sporządzony z palonych, a następnie zmielonych lub poddanych instantacji ziaren kakaowca, zwykle podawanym na gorąco. Sama kawa pochodzi z Etiopii, w samej Europie pojawiła się nieco później około XVI wieku[\[1\]](#_ftn1).

Nazwa kawa pochodzi prawdopodobnie od arabskiego *kahwa*. Do większości języków europejskich trafiła przez tureckie słowo *kahve* i utworzoną od niego włoską nazwę *caffè*[***\[2\]***](#_ftn2)*.*

W Polsce kawa pojawiła się po bitwie Wiedeńskiej w 1683 roku w tureckiej formie. Jednakże w Kamieńcu Podolskim podczas zajęcia go przez wojska osmańskie otwarto dla nich kawiarnie z kawą[\[3\]](#_ftn3).

Przed wiekami kawa budziła wiele kontrowersji. Początkowo chwalono jej niezwykłe działanie, wraz z upływem czasu zaczęto posądzać kawę o wywoływanie wielu różnych schorzeń, w tym problemów żołądkowych, zawałów serca, nowotworów i osteoporozy. Rozpoczęto więc zastanawiać się nad tym, jakie ma *kawa właściwości zdrowotne.* Prowadzone do tej pory badania nie wykazały, do jakich chorób może doprowadzić picie kawy, nie pozwoliły też zaliczyć jej do zdrowej żywności. Naukowcy nie są zgodni w żadnej z tych kwestii, ze względu na niemożność przeprowadzenia niektórych badań wymagających dużej próby osób oraz właściwego ujęcia niezależnych czynników[\[4\]](#_ftn4).

Bogata w kofeinę kawa pełni rolę stymulującą. Wyraźnie pobudza organizm, zwiększa sprawność myślenia, pozwala wyeliminować uczucie zmęczenia psychicznego i fizycznego. Ze względu na te właściwości ludzie zazwyczaj sięgają po nią rano, żeby się pobudzić oraz nabrać siły i energii do pracy. Wpływ kofeiny na nasz organizm zaczynamy odczuwać mniej więcej po około pół godziny od momentu wypicia napoju[\[5\]](#_ftn5).

Istnieją trzy najbardziej popularne formy zaparzania kawy:

- Kawa z ekspresu parzona jest dosłownie kilka sekund w ciśnieniu między 9-15 bar. Do filiżanki wydostaje się tylko esencja, podczas gdy w tureckiej zmielone ziarna leża w gorącej wodzie nawet kilka- kilkadziesiąt minut wydobywają się do napoju również pozostałości po jej paleniu. Temperatura do parzenia wynosi 92-96 stopni i taką ma zaprogramowaną większość ekspresów. Jeżeli temperatura będzie zbyt wysoka, zaparzona kawa będzie miała gorzki smak, jeżeli zbyt niska efekt będzie kwaskowaty i rozwodniony, a naparowi zabraknie aromatu.

Istnieją 3 najbardziej popularne ekspresy:

- Ekspres ciśnieniowy – używa się tu kawy ziarnistej.
- Ekspres kolbowy – wymaga jest tu drobno zmielona kawa.
- Ekspres przelewowy – również kawa zmielona. Kawa powinna w nich spędzać mniej czasu w wysokiej temperaturze, a następnie musi być od razu chłodzona[\[6\]](#_ftn6).
- Po turecku – najstarsze wzmianki na temat przygotowywania kawy w ten sposób pochodzą z Jemenu z XV wieku. Kronikarz Ibrahim Pecevi w roku 1640 roku odnotował, iż w do roku 1554 na ziemiach osmańskich nie było kawiarni. Około 1554 roku Hâkem z Aleppo i Şems z Damaszku przybywszy do Konstantynopola, otwarli pierwszą kawiarnie w dzielnicy Tahtakale. Obecnie zmniejsza się popularność tego sposobu parzenia kawy. Wypierana jest przez inne napoje gorące, takie jak herbata po turecku, kawa z ekspresowa. W 2013 roku tradycja parzenia kawy i picia kawy w Turcji została wpisana na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO.

**Do przygotowania kawy po turecku** nadaje się każdy rodzaj kawy, pod warunkiem, że jest ona świeżo parzona i świeżo zmielona na miał. Parzona jest ona zwykle w mały, najczęściej miedzianym tygielku o wąskiej szyjce- dżezwie- wyposażonym w długą rączkę. Owa wąska szyjka pozawala na wytworzenie się pianki bez doprowadzania napoju do wrzenia.

**Sposób przyrządzenia wygląda następująco:**

Naczynie napełnia się zimną wodą, sypie drobno zmieloną kawę i dodaje cukier. Dżezwę stawia się na małym ogniu. Dla lepszego efektu naczynie zagłębia się w pojemniku typu łaźni piaskowej. Płyn powinien 2-3 krotnie podnieść się do brzegu naczynia, a z boku, spod utworzonej warstwy piany powinna za każdym razem ujść niewielka ilość pary. Pierwsze parzenie trwa od 2-3 minut, gdzie płyn powinien się zacząć pienić. Wówczas dżezwę ściąga się z ognia i czeka, aż pianą opadnie. Następnie dżezwę stawia się ponownie na ogniu, a płyn zaczyna pienić się szybciej. Wtedy naczynie odstawia się ponownie i odczekuje, do opadnięcia piany. Po trzecim podgrzaniu na powierzchni powinna pozostać cienka warstwa piany.

Kawę z dżezwy podaj się w malutkich filiżankach bez odcedzenia.

Kawa po turecku jest czarna (bez mleka) i słodka. Podaje się ją wraz ze szklanką wody. Pije się ją zwykle w kawiarniach.

Warto widzieć, iż zbyt długie parzenie może spowodować opadnięcie piany, a kawa nabierze nieprzyjemnego posmaku. Natomiast zbyt wczesne przerwanie parzenia może sprawić, iż piana może się nie wytworzyć, która wpływa na posmak kawy[\[7\]](#_ftn7).

- Kawa z kawiarki - kawiarka powstała jako alternatywa dla ekspresu, aby maksymalnie uprościć przygotowanie kawy. Z jej wynalazcę uznaje się włoskiego przedsiębiorcę Luigi De Ponti, który zaprojektował to urządzenia na zlecenie Alfonso Bialetti. Obecnie kawiarkę można spotkać praktycznie w każdym domu. Zwraca uwagę swoją niską ceną i prostotą w przygotowaniu dobrego naparu. Najczęściej używa się ją w Europie, szczególnie w takich krajach jak Włochy, Portugalia, Szwajcaria czy Węgry. Dostępna jest w wielu rozmiarach aby dostosować to do własnych potrzeb.

**Sposób przyrządzania kawy:**

Najpierw należy wsypać zmielone ziarna do sitka kawiarki – kawa powinna wypełnić całe sitko. Palcem wyrównuje się powierzchnię i usuwa ewentualny nadmiar. Następnie wlewa się ciepłą wodę do dolnego zbiornika kawiarki, do wysokiego wentyla odprowadzającego nadmiar ciśnienia. Należy dokręcić kawiarkę i umieścić ją na palniku, na małym ogniu. Górną pokrywę zostawia się otwartą, alby kontrolować proces parzenia. Podczas zakręcania nie należy trzymać za uchwyt, gdyż jest to najdelikatniejsza część całej kawiarki. Po minucie kawa zaczyna wypływać do górnej części kawiarki. W momencie, gdy nabierze złocistego koloru, zdejmuje się zaparzać z ognia i zamyka pokrywę. Jest to najważniejszy moment w cały procesie parzenia. Jeżeli potrzyma się ją zbyt długo na ogniu smak kawy będzie gorzkawy, przypominający przypalony smak. Jeśli napar przestanie wrzeć, przelewa się ją do filiżanek[\[8\]](#_ftn8).

Do tej pory nie wykazano jednoznacznego wpływu kawy na zdrowie, jednak według niektórych badań kawa przyjmowana w rozsądnych ilościach wykazuje pozytywne, a niekiedy nawet lecznicze właściwości. Zaletami picia kawy są:

- zmniejsza ryzyko zachorowań na marskość wątroby,
- ułatwia koncentrację,
- wykazuje pozytywny wpływ na krążenie i układ trawienny,
- przyspiesza Metabolizm,
- zmniejsza ryzyko wystąpienia u mężczyzn kamicy żółciowej,
- zmniejsza ryzyko zachorowań na chorobę Parkinsona,
- zmniejsza ryzyko zachorowań na raka jelita i wątroby,
- zmniejsza ryzyko zachorowań na cukrzycę typu II,
- polepsza perystaltykę jelit,
- ogranicza rozwój próchnicy zębów.

Natomiast negatywnymi skutkami picia kawy są:

- zwiększa uczucie niepokoju i lęku,
- osłabia pamięć,
- powoduje uzależnienie fizyczne,
- za względu na właściwości pobudzające u większości ludzi utrudnia zasypianie,
- spożycie dużej ilości przez kobietę w ciąży może zakończyć się martwym porodem,
- gotowana może podnieść wartość cholesterolu,
- może zwiększać prawdopodobieństwo ataku serca u osób o wolniejszym metabolizmie,
- zawarta w niej kofeina hamuje neurogenezę w hipokampie, uczula receptory dopaminy i blokuje receptory adenozynowe[\[9\]](#_ftn9).

Jak wiadomo, **kawa** ma **wady i zalety.** Przyjemny aromat kawy i obecność kofeiny sprawiły, że jest ona dostępna w każdy aspekcie naszego życia. Picie kawy stało się sztuką, a umiejętność parzenia kawy wymaga umiejętności i wiedzy na temat odmian i smaku. Według badaczy kawa ma więcej zalet niż wad, dlatego jeżeli tylko mamy na nią ochotę pijmy ją. Natomiast nadmiar jest szkodliwy w każdy przypadku

---

[\[1\]](#_ftnref1) [https://pl.wikipedia.org/wiki/Kawa*po*turecku](https://pl.wikipedia.org/wiki/Kawa_po_turecku) (29.08.2019).

[\[2\]](#_ftnref2) Ibidem, (29.08.2019).

[\[3\]](#_ftnref3) Ibidem, (29.08.2019).

[\[4\]](#_ftnref4) <https://diagnozujmy.pl/kawa/> (29.08.2019).

[\[5\]](#_ftnref5) Ibidem, (29.08.2019).

[\[6\]](#_ftnref6) [http://www.delonghi.com/pl-pl/produkty/kawa/delonghi-kawa/jaka-kawa-do-ekspresu#](http://www.delonghi.com/pl-pl/produkty/kawa/delonghi-kawa/jaka-kawa-do-ekspresu) (29.08.2019).

[\[7\]](#_ftnref7) [https://pl.wikipedia.org/wiki/Kawa*po*turecku](https://pl.wikipedia.org/wiki/Kawa_po_turecku), (29.08.2019).

[\[8\]](#_ftnref8) <https://kawa.pl/artykuly/metody-parzenia-kawy-czyli-9-sposobow-na-przygotowanie-kawy/#kawazekspresukolbowego>, (29.08.2019).

[\[9\]](#_ftnref9) <https://diagnozujmy.pl/kawa/>, (29.08.2019).

**BIBLIOGRAFIA**

1. <https://diagnozujmy.pl/kawa/>.
2. <https://jakiekspres.pl/kawa-z-ekspresu/>.
3. <https://kawa.pl/artykuly/metody-parzenia-kawy-czyli-9-sposobow-na-przygotowanie-kawy/#kawazekspresukolbowego>.
4. <http://www.delonghi.com/pl-pl/produkty/kawa/delonghi-kawa/jaka-kawa-do-ekspresu#.>
5. [https://pl.wikipedia.org/wiki/Kawa*po*turecku](https://pl.wikipedia.org/wiki/Kawa_po_turecku).

Która kawa jest zdrowsza: ekspres, po turecku, parzona

Tu znajdują się posty, które nie były przypisane do żadnej grupy 