Stagflatie: wat gebeurt er als inflatie en recessie elkaar kruisen?
Weet je, een van de meest verontrustende verschijnselen in de economie is stagflatie. Dit is een situatie waarin de inflatie stijgt en de economie tegelijkertijd vertraagt. Klinkt dit als een tegenstrijdigheid? Want zo is het precies: als we het over inflatie hebben, denken we doorgaans aan een oververhitte economie, aan groei, aan iedereen die geld uitgeeft, aan alles dat op rolletjes loopt. En de recessie? Dit is stagnatie, deflatie, onbeweeglijkheid. En toch... stagflatie combineert beide fenomenen. En juist daarom is het zo zorgwekkend.
De oorsprong van het concept
Het concept van ‘stagflatie’ werd beroemd in de jaren zeventig. Toen kreeg het Westen een zware klap te verduren tijdens de oliecrisis. De olieprijzen zijn enorm gestegen, waardoor de productiekosten en consumentenprijzen stijgen. En in plaats van de verwachte groei, begonnen de economieën te vertragen. Effect? Stijgende inflatie, hogere werkloosheid, vertragende groei. Economen waren machteloos. Want elke actie heeft een tegenovergesteld effect: als je inflatie bestrijdt, verslechter je de situatie op de arbeidsmarkt. U wilt de werkgelegenheid stimuleren, maar u verhoogt de inflatie.
Hoe ontstaat stagflatie?
Waar komt stagflatie eigenlijk vandaan? Er kunnen verschillende redenen zijn.
Ten eerste zijn er aanbodschokken. Plotseling wordt iets duurder – olie, gas, graan – en dat heeft invloed op de productiekosten. Bedrijven moeten de kosten verlagen, dus produceren ze minder, hebben ze minder personeel nodig en stijgen de prijzen.
Ten tweede, een te los monetair beleid. Als de staat geld in de economie "pompt", maar de geldhoeveelheid niet kan bijbenen, kan dit leiden tot inflatie zonder echte groei.
Ten derde, de stijgende arbeidskosten. Als de lonen snel stijgen, maar de productiviteit niet, stijgen de prijzen, stikken bedrijven en ontstaat er een spiraal: hogere lonen → hogere prijzen → opnieuw hogere lonen…
En nog één ding: als mensen en bedrijven het vertrouwen in de overheid of de centrale bank verliezen, stoppen ze met investeren, stellen ze beslissingen uit en kopen ze vooruit. En opnieuw: stagnatie plus inflatie.
Waarom is het zo gevaarlijk?
Nou, wat is het ergste aan dit alles? Dat regeringen in de knel zitten. Want als de economie vertraagt, worden de rentetarieven doorgaans verlaagd om de economie te stimuleren. Maar als de inflatie tegelijkertijd stijgt, zal een dergelijk beleid de inflatie alleen maar vergroten. En als je de inflatie probeert te bestrijden door de rente te verhogen, verslechtert de situatie op de arbeidsmarkt en 'bevriest' je de groei nog verder. Het is alsof je een brand blust met benzine of water: beide opties kunnen schadelijk zijn.
Voor mensen betekent dit heel specifieke problemen:
– geld verliest sneller waarde dan de lonen groeien – u kunt uw uitgaven niet bijhouden,
– het is moeilijker om een baan te vinden – bedrijven schrappen banen,
– de kosten van levensonderhoud stijgen enorm – energie, voedsel, diensten… alles wordt duurder, ook al staat de economie stil.
De geschiedenis kent zulke gevallen.
Wat is het bekendste geval van stagflatie? De jaren zeventig en het olie-embargo van OPEC. In de VS bedroeg de inflatie ruim 10% en de werkloosheid ruim 7%. De Fed reageerde lange tijd niet, maar uiteindelijk besloot Paul Volcker drastische maatregelen te nemen: forse verhogingen van de rente. Dit leidde tot een diepe recessie, maar de inflatie werd onderdrukt. Soms zijn er geen gemakkelijke opties en moet je kiezen voor het minste kwaad.
VS op de rand van stagflatie?
Tegen de achtergrond van wereldwijde economische spanningen en het Amerikaanse tariefbeleid rijst de vraag: kunnen de Verenigde Staten opnieuw met stagflatie te maken krijgen? Hoewel de huidige gegevens niet duidelijk op een dergelijk scenario wijzen, zijn er een aantal factoren die kunnen bijdragen aan het ontstaan van omstandigheden die dit fenomeen bevorderen.
Ten eerste de handelsoorlog met China en het zeer agressieve tariefbeleid van de regering van Donald Trump. De invoering van hoge tarieven op goederen uit China (tot 145%) kan leiden tot een stijging van de prijzen van grondstoffen, onderdelen en consumptiegoederen. Dit leidt vervolgens tot meer inflatie, vooral kosteninflatie. Dit is een inflatie die moeilijk te onderdrukken is door de rente te verhogen.
Ten tweede: onzekerheid over investeringen en afname van de groeidynamiek. Bedrijven die niet zeker weten hoe het toekomstige handelsbeleid eruit zal zien, bezuinigen op investeringen, stellen uitbreiding uit en stoppen met het aannemen van personeel. Tekenen van vertraging zijn al zichtbaar: in het eerste kwartaal van 2025 daalde het Amerikaanse bbp met 0,3%, wat kan wijzen op een verdere verzwakking van de economische activiteit.
Ten derde, aanhoudende kerninflatie. Hoewel de algemene inflatie is gedaald ten opzichte van de piek tijdens de pandemie, blijven de prijzen van diensten en dagelijkse goederen stijgen en is er sprake van aanhoudende loondruk. Bedrijven berekenen hogere kosten door aan de consument, waardoor een loon-prijsspiraal kan ontstaan – een van de klassieke mechanismen die leiden tot stagflatie.
Ten vierde is de handelingsvrijheid van de Federal Reserve beperkt. De Fed heeft vandaag minder bewegingsruimte dan voorgaande jaren. Als u de rente te snel verlaagt, kan de inflatie weer toenemen. Als u de rente echter verder verhoogt of op peil houdt, kan dat de economische vertraging versterken en de vraag verzwakken.
Dit alles betekent niet dat de VS definitief in een stagflatie terecht zal komen. Maar gezien de huidige combinatie van factoren – sterke handelsspanningen, geopolitieke onzekerheid, kosteninflatie en dalende groei – is dit een risico dat niet genegeerd kan worden.
Aan het einde…
Stagflatie is geen alledaags verschijnsel. Maar als het eenmaal verschijnt, is het moeilijk om het te controleren. Het vereist precisie, geduld, vertrouwen in instellingen en een zeer bewust economisch beleid. En ook – gewone kennis. Want als we begrijpen hoe stagflatie werkt, kunnen we ons er beter op voorbereiden. Als staat, als samenleving en als individuele huishoudens.
Weet je, een van de meest verontrustende verschijnselen in de economie is stagflatie. Dit is een situatie waarin de inflatie stijgt en de economie tegelijkertijd vertraagt. Klinkt dit als een tegenstrijdigheid? Want zo is het precies: als we het over inflatie hebben, denken we doorgaans aan een oververhitte economie, aan groei, aan iedereen die geld uitgeeft, aan alles dat op rolletjes loopt. En de recessie? Dit is stagnatie, deflatie, onbeweeglijkheid. En toch... stagflatie combineert beide fenomenen. En juist daarom is het zo zorgwekkend.
De oorsprong van het concept
Het concept van ‘stagflatie’ werd beroemd in de jaren zeventig. Toen kreeg het Westen een zware klap te verduren tijdens de oliecrisis. De olieprijzen zijn enorm gestegen, waardoor de productiekosten en consumentenprijzen stijgen. En in plaats van de verwachte groei, begonnen de economieën te vertragen. Effect? Stijgende inflatie, hogere werkloosheid, vertragende groei. Economen waren machteloos. Want elke actie heeft een tegenovergesteld effect: als je inflatie bestrijdt, verslechter je de situatie op de arbeidsmarkt. U wilt de werkgelegenheid stimuleren, maar u verhoogt de inflatie.
Hoe ontstaat stagflatie?
Waar komt stagflatie eigenlijk vandaan? Er kunnen verschillende redenen zijn.
Ten eerste zijn er aanbodschokken. Plotseling wordt iets duurder – olie, gas, graan – en dat heeft invloed op de productiekosten. Bedrijven moeten de kosten verlagen, dus produceren ze minder, hebben ze minder personeel nodig en stijgen de prijzen.
Ten tweede, een te los monetair beleid. Als de staat geld in de economie "pompt", maar de geldhoeveelheid niet kan bijbenen, kan dit leiden tot inflatie zonder echte groei.
Ten derde, de stijgende arbeidskosten. Als de lonen snel stijgen, maar de productiviteit niet, stijgen de prijzen, stikken bedrijven en ontstaat er een spiraal: hogere lonen → hogere prijzen → opnieuw hogere lonen…
En nog één ding: als mensen en bedrijven het vertrouwen in de overheid of de centrale bank verliezen, stoppen ze met investeren, stellen ze beslissingen uit en kopen ze vooruit. En opnieuw: stagnatie plus inflatie.
Waarom is het zo gevaarlijk?
Nou, wat is het ergste aan dit alles? Dat regeringen in de knel zitten. Want als de economie vertraagt, worden de rentetarieven doorgaans verlaagd om de economie te stimuleren. Maar als de inflatie tegelijkertijd stijgt, zal een dergelijk beleid de inflatie alleen maar vergroten. En als je de inflatie probeert te bestrijden door de rente te verhogen, verslechtert de situatie op de arbeidsmarkt en 'bevriest' je de groei nog verder. Het is alsof je een brand blust met benzine of water: beide opties kunnen schadelijk zijn.
Voor mensen betekent dit heel specifieke problemen:
– geld verliest sneller waarde dan de lonen groeien – u kunt uw uitgaven niet bijhouden,
– het is moeilijker om een baan te vinden – bedrijven schrappen banen,
– de kosten van levensonderhoud stijgen enorm – energie, voedsel, diensten… alles wordt duurder, ook al staat de economie stil.
De geschiedenis kent zulke gevallen.
Wat is het bekendste geval van stagflatie? De jaren zeventig en het olie-embargo van OPEC. In de VS bedroeg de inflatie ruim 10% en de werkloosheid ruim 7%. De Fed reageerde lange tijd niet, maar uiteindelijk besloot Paul Volcker drastische maatregelen te nemen: forse verhogingen van de rente. Dit leidde tot een diepe recessie, maar de inflatie werd onderdrukt. Soms zijn er geen gemakkelijke opties en moet je kiezen voor het minste kwaad.
VS op de rand van stagflatie?
Tegen de achtergrond van wereldwijde economische spanningen en het Amerikaanse tariefbeleid rijst de vraag: kunnen de Verenigde Staten opnieuw met stagflatie te maken krijgen? Hoewel de huidige gegevens niet duidelijk op een dergelijk scenario wijzen, zijn er een aantal factoren die kunnen bijdragen aan het ontstaan van omstandigheden die dit fenomeen bevorderen.
Ten eerste de handelsoorlog met China en het zeer agressieve tariefbeleid van de regering van Donald Trump. De invoering van hoge tarieven op goederen uit China (tot 145%) kan leiden tot een stijging van de prijzen van grondstoffen, onderdelen en consumptiegoederen. Dit leidt vervolgens tot meer inflatie, vooral kosteninflatie. Dit is een inflatie die moeilijk te onderdrukken is door de rente te verhogen.
Ten tweede: onzekerheid over investeringen en afname van de groeidynamiek. Bedrijven die niet zeker weten hoe het toekomstige handelsbeleid eruit zal zien, bezuinigen op investeringen, stellen uitbreiding uit en stoppen met het aannemen van personeel. Tekenen van vertraging zijn al zichtbaar: in het eerste kwartaal van 2025 daalde het Amerikaanse bbp met 0,3%, wat kan wijzen op een verdere verzwakking van de economische activiteit.
Ten derde, aanhoudende kerninflatie. Hoewel de algemene inflatie is gedaald ten opzichte van de piek tijdens de pandemie, blijven de prijzen van diensten en dagelijkse goederen stijgen en is er sprake van aanhoudende loondruk. Bedrijven berekenen hogere kosten door aan de consument, waardoor een loon-prijsspiraal kan ontstaan – een van de klassieke mechanismen die leiden tot stagflatie.
Ten vierde is de handelingsvrijheid van de Federal Reserve beperkt. De Fed heeft vandaag minder bewegingsruimte dan voorgaande jaren. Als u de rente te snel verlaagt, kan de inflatie weer toenemen. Als u de rente echter verder verhoogt of op peil houdt, kan dat de economische vertraging versterken en de vraag verzwakken.
Dit alles betekent niet dat de VS definitief in een stagflatie terecht zal komen. Maar gezien de huidige combinatie van factoren – sterke handelsspanningen, geopolitieke onzekerheid, kosteninflatie en dalende groei – is dit een risico dat niet genegeerd kan worden.
Aan het einde…
Stagflatie is geen alledaags verschijnsel. Maar als het eenmaal verschijnt, is het moeilijk om het te controleren. Het vereist precisie, geduld, vertrouwen in instellingen en een zeer bewust economisch beleid. En ook – gewone kennis. Want als we begrijpen hoe stagflatie werkt, kunnen we ons er beter op voorbereiden. Als staat, als samenleving en als individuele huishoudens.
2 users upvote it!
0 answers